Blinde Wereld
Schrijnende roman over religie in de 21ste eeuw.
Kieke en haar familie zijn lid van de Noorse Broederschap, een uiterst religieuze groepering die meent het enige ware geloof te belijden; de rest van de mensheid is blind en zal bij de terugkomst van Jezus terecht komen in grote verschrikkingen. Wie uit de gemeenschap treedt, zal verstoten worden. Hun hele jeugd worden Kieke, haar broer en zussen onderworpen aan de strenge tucht van hun vader, een vooraanstaande broeder. De enige mensen bij wie ze zich geborgen voelt, zijn haar opa en de opstandige Liv. Kieke leert dat de vele geheimen binnen de gemeenschap – ontucht, abortus, homoseksualiteit – verborgen dienen te blijven. Maar als haar broer het geloof de rug toekeert en het zusje van Liv om duistere redenen zelfmoord pleegt, moet Kieke een beslissing nemen: of ze onderwerpt zich volledig aan de regels, of ze neemt haar lot in eigen handen. De roman is gebaseerd op eigen ervaringen van Ellen Heijmerikx.
Ellen Heijmerikx won in 2008 de eerste Duizend Woorden Prijs voor het beste korte verhaal met een fragment uit Blinde wereld. De jury, bestaande uit A.L. Snijders, Christine Otten, Rascha Peper en Thomas Verbogt, was unaniem vol lof.
Winaar Academica Debutantenprijs 2010
Verschenen: 17 september 2009
A.L. Snijders, December 2008
Duizend Woorden Prijs 2008
“Ik ben één keer in mijn leven voorzitter geweest, op de avond van 2 december 2008, aan tafel bij Plancius, tegenover de loketten van Artis. Lotje IJzermans van de VPRO is ziek, maar Jasper Henderson van Nieuw Amsterdam is aanwezig, evenals Dries Muus, de manager van het 1000-woorden-project. Jasper en Dries mogen niets zeggen, zij zijn de oren van de avond en betalen het eten. De jury bestaat uit twee vrouwen en twee mannen, zij hebben de tien verhalen van de korte lijst gelezen en gaan de winnaar aanwijzen. Ik ken de vrouwen niet, maar Thomas Verbogt wel. (Ik houd van zinnen met twee betekenissen.) Christine Otten heb ik wel eens gezien maar nooit gesproken, Jenny Strijland heb ik nooit gezien of gesproken. Halverwege de avond ontdek ik dat ze Rascha Peper is, een succesvolle schrijfster die de Multaltuliprijs gewonnen heeft. Drie van de vier juryleden hebben in het geheim hetzelfde verhaal als winnaar aangewezen, en bij de vierde staat het hoog op de lijst. Nu het bekend is, mogen Jasper en Dries onverzegeld spreken: Jasper, Dries en Lotje hebben dezelfde winnaar aangewezen. Resumerend: van de zeven literatuurkenners die bij deze competitie betrokken zijn, hebben zes hetzelfde oordeel (zonder last of ruggespraak). Volgens mij is dit een wonder. Als ik Plancius verlaat, sneeuwt het. Thomas staat in de sneeuw te wachten op een taxi – ik breng hem naar huis en verlaat de stad. Ik rijd achter de strooiwagen over de A1 naar huis. Iedereen passeert de strooiwagen, maar ik blijf erachter, voor de veiligheid. Ter hoogte van Eemnes ligt een auto in de diepte naast de weg, reddingswerkers zijn met felle lampen aan het werk. Ik ben om kwart voor twee thuis.”
Noordhollands Dagblad (14 oktober 2009)
Sonja de Jong
“Een vrouwelijke Jan Siebelink. Zo zou je debuterend schrijfster Ellen Heijmerikx kunnen noemen. In “Blinde wereld” schetst zij de jeugd van haar alter ego Kieke in de verstikkende omgeving van de Noorse Broeders, een sektarische geloofsgemeenschap waarin vrouwen volledig dienstbaar moeten zijn aan hun man, kinderen getuchtigd dienen te worden en iedereen die niet tot de broederschap behoort blind en verdoemd is. Heijmerikx verwerkte haar eigen jeugdervaringen en die van anderen in dit boek. En net als bij Jan Siebelink levert het een roman op waarin zij enerzijds toch ook begrip toont voor deze mensen die zich haast wanhopig vastklampen aan de zekerheden van hun geloof. Heijmerikx die opgroeide onder de rook van Hoogovens in beverwijk, won in 2008 de Duizend Woordenprijs voor het beste korte verhaal. Dat verhaal vormde de aanzet tot deze roman. In een beeldende stijl vol metaforen (zelfs iets té veel hier en daar) beschrijft zij de groeiende twijfels van Kieke. Seksueel misbruik, vaak gevolgd door een abortus, broeders die ontucht plegen met hun pupillen, homoseksualiteit, het wordt allemaal onder het kleed geveegd, er wordt niet over gesproken. Vergeven en vergeten is de boodschap. Heijmerikx vangt haar verhaal in proza waarin de verstikking in bijna elke regel voelbaar is. Ze schakelt tussen heden en verleden, tussen haar groeiende twijfels en haar angst voor de wraak van God. Het is een beklemmende wereld die zij schetst. Maar ze doet dat zo overtuigend dat je telkens toch weer verder wilt lezen.“
Happinez #7 (2009)
Susan Smit
“Hoeveel moed de Nederlandse Ellen Heijmerikx moet hebben gevat om uit een religieuze sekte te stappen waar haar ouders deel van uitmaken en daarna een boek te schijven over haar ervaringen, is moeilijk voor te stellen. Het moet veel zijn geweest, te oordelen naar de druk en emotionele chantage die er op Kiki, de hoofdpersoon van ‘Blinde wereld’, wordt uitgeoefend. De loyaliteit, vrijheidsdrang, schuldgevoelens en twijfels die in Kiki om voorrang strijden, zijn beklemmend en geloofwaardig opgeschreven en doen vermoeden dat het autobiografische gehalte van het boek hoog is. Nadat haar broer de ‘Gemeente’ verlaat en een vriendinnetje zelfmoord pleegt, zet ze met knikkende knieën de stap naar de grote wereld. Dat de ongelovigen in die wereld in vlammen zullen opgaan als Jezus weerkeert, zoals de sekteleden geloven, baart haar nog het minst zorgen. Heijmerikx heeft een huiveringwekkend document afgeleverd van stilistisch hoog niveau.”
Leestafel.nl
“Als kind al knaagde er vaak iets aan Kieke, een randje twijfel. Opgroeien bij de Noorse broederschap veroorzaakte verwarring en een gevoel van opstandigheid bij haar. Hoe kan een vader zijn kinderen slaan en het liefde noemen? Waarom is een vrouw de schuldige als een man zich aan haar vergrijpt? Kieke slikte de Bijbelteksten niet, die voor anderen alles verklaarden en zorgen wegnamen. Integendeel. Ze is nooit een volgzaam type geweest en haar gezonde verstand maakte dat ze bij steeds meer gebruiken en regels vraagtekens plaatste. Verzet groeide in haar. Rebellie haast. Het geloof ging haar steeds meer tegenstaan en uiteindelijk besloot ze de broederschap te verlaten.
Nu woont Kieke op zichzelf, op een kamer waar eerst haar broer Job woonde. Hij heeft de broederschap al eerder de rug toegekeerd. Kieke probeert een nieuw leven op te bouwen. Ze moet zich nu staande houden in een wereld die door de broederschap als slecht wordt bestempeld. En dat zit er diep ingebakken. Af en toe grijpt de angst haar bij de keel. Want nu ze een afvallige is zal ze niet meer in de hemel komen. Haar wacht vergelding voor zondes. Gruwelijk zal het zijn. Gelukkig heeft ze Job, haar steun en toeverlaat.
Kieke is rationeel ingesteld. Toch heeft ze nog vaak moeite zich te verzetten tegen de gedachtes die in haar hoofd zijn geplant. Dat ze zondigt. Haar vader, moeder en jongere zusjes spreken dikwijls de hoop uit dat ze weer terugkeert. Zij hangen het geloof zeer fanatiek aan. Vader vervult zelfs een leidersfunctie. In het begin woont ze dan ook geregeld bijeenkomsten bij. Ze ontvangt veel brieven die haar vanuit de gemeenschap gestuurd worden. Het is nog niet te laat voor Kieke, spreekt uit de brieven. Als ze maar terugkeert, dan komt alles goed. Haar zondes zullen dan vergeven worden.
Een aantal broeders schuift haar de schuld van de zelfmoord van Else-Marthe, het zusje van haar beste vriendin Liv, in de schoenen. Ze stellen dat ze Else-Marthe met haar slechte, wereldse gedachtes bezoedeld heeft. Wat schijnheilig en hypocriet zijn deze broeders. Het is natuurlijk veel eenvoudiger om een “afvallige” de schuld te geven dan om te kijken naar het eigen gedrag. Want aan het gedrag van een aantal van hen schort toch echt wel het een en ander. Else-Marthe is daar het slachtoffer van. Zaken die het daglicht niet kunnen verdragen worden in de doofpot gestopt. Goedgepraat met nog meer Bijbelcitaten. Kieke walgt ervan. Is woedend. Het geeft de doorslag. Kieke maakt zich definitief los.
Een prachtig geschreven boek over hoe iemand verstrikt kan raken in een geloof. Hoe het je identiteit kan afnemen. En over het loslaten van een geloof. Het worstelen tussen datgeen wat je vertrouwd is en het groeiende gevoel van onbehagen. Dat het niet klopt wat er gepredikt wordt. Angst. Want die angst zit er goed in. Ook al maakt Kieke zich los uit de gemeenschap, ze moet leven met het gevoel dat ze een zondaar is en dat ze de gevolgen daarvan zal ondervinden.
Ellen Heijmerikx schrijft op een heel ontwapenende manier. Ze weet mij als lezer te raken door de open en eerlijke manier waarop ze Kieke haar verhaal laat doen. Hoewel het boek niet autobiografisch is, is ook Ellen opgegroeid binnen de Noorse broederschap en heeft ze deze verlaten. Ze weet waarover ze schrijft en dat heeft ongetwijfeld bijgedragen aan de openhartige sfeer van het verhaal. Dit prachtige, indringende debuut won de Academica Debutantenprijs 2010. De tweede roman van Ellen heet Wij dansen niet.”
Annemarie, 22 november 2011, Leestafel.nl